To be feli qaydasi
Azerbaycan dilində "to be" (am, is, are) qrammatikası İngilis dilindən fərqli olaraq, köməkçi feil kimi açıq şəkildə istifadə olunmur. Bunun əvəzinə, bu məna şəxsə və zamana görə xüsusi şəkilçilər və ya sözlər vasitəsilə ifadə olunur. "To be" feilinin şimdiki, keçmiş və gələcək zamanlarda istifadəsi müxtəlifdir. Bu qrammatik mövzunu nümunələrlə həm Azərbaycan, həm də İngilis dilində izah edək.
To be feli qaydasi İndiki Zaman (Present Tense)
Azerbaycan dilində indiki zamanda "to be" feilinin (am, is, are) funksiyası şəxsə görə dəyişən şəkilçilərlə ifadə edilir. İngilis dilində olduğu kimi açıq bir "am", "is" və ya "are" feili yoxdur, əvəzində şəxsə uyğun sonluqlar əlavə olunur.
Qaydalar:
- Mən (I) → -əm
- Sən (You) → -sən
- O (He/She/It) → -dir
- Biz (We) → -ik
- Siz (You - formal/plural) → -siniz
- Onlar (They) → -dirlər
Nümunələr:
- Mən müəlliməm.
I am a teacher.
- Sən tələbəsən.
You are a student.
- O həkimdir.
He/She is a doctor.
- Biz dostuq.
We are friends.
- Siz mühəndissiniz.
You are engineers.
- Onlar müəllimdirlər.
They are teachers.
Bu cümlələrdə "to be" feili birbaşa görünmür, əvəzində şəxsə uyğun şəkilçilər vasitəsilə istifadə olunur. Misal üçün, "müəlliməm" sözündə "-əm" şəkilçisi "am" mənasını daşıyır, "müəllimsən" isə "are" mənasını ifadə edir.
To be feli qaydasi Keçmiş Zaman (Past Tense)
Keçmiş zamanda "to be" feili "idi" sözü ilə ifadə edilir. Bu feilin forması İngilis dilindəki "was" və "were" feilinə uyğundur. "İdi" şəxsə görə dəyişir və cümlənin sonunda yerləşir.
Qaydalar:
- Mən (I) → idim
- Sən (You) → idin
- O (He/She/It) → idi
- Biz (We) → idik
- Siz (You - formal/plural) → idiniz
- Onlar (They) → idilər
Nümunələr:
- Mən dünən məktəbdə idim.
I was at school yesterday.
- Sən keçən il tələbə idin.
You were a student last year.
- O çox yorğun idi.
He/She was very tired.
- Biz ötən gün parkda idik.
We were in the park yesterday.
- Siz əvvəl dost idiniz.
You were friends before.
- Onlar ötən il Bakıda idilər.
They were in Baku last year.
Keçmiş zamanda "idi" sözü köməkçi feil kimi çıxış edir və hər şəxsə uyğun şəkilçi ilə birlikdə işlədilir.
To be feli qaydasi Gələcək Zaman (Future Tense)
Gələcək zamanda "to be" feili "olacaq" sözü ilə ifadə edilir. Bu söz İngilis dilindəki "will be" feilinə uyğun gəlir və hər bir şəxsə görə xüsusi şəkilçilər alır.
Qaydalar:
- Mən (I) → olacağam
- Sən (You) → olacaqsan
- O (He/She/It) → olacaq
- Biz (We) → olacağıq
- Siz (You - formal/plural) → olacaqsınız
- Onlar (They) → olacaqlar
Nümunələr:
- Mən gələcəkdə müəllim olacağam.
I will be a teacher in the future.
- Sən çox uğurlu olacaqsan.
You will be very successful.
- O mühəndis olacaq.
He/She will be an engineer.
- Biz yaxşı dost olacağıq.
We will be good friends.
- Siz gələcəkdə zəngin olacaqsınız.
You will be rich in the future.
- Onlar sabah evdə olacaqlar.
They will be at home tomorrow.
Gələcək zamanda "olacaq" feili "will be" mənasını verir və şəxsə uyğun şəkilçilər alır.
To be feli qaydasi İnkar Cümlələr (Negative Sentences)
Azerbaycan dilində "to be" feili ilə olumsuz cümlələr yaratmaq üçün "deyil" sözü istifadə olunur. "Deyil" İngilis dilindəki "am not", "is not", "are not" mənasını verir.
Qaydalar:
- Mən (I) → deyiləm
- Sən (You) → deyilsən
- O (He/She/It) → deyil
- Biz (We) → deyilik
- Siz (You - formal/plural) → deyilsiniz
- Onlar (They) → deyillər
Nümunələr:
- Mən müəllim deyiləm.
I am not a teacher.
- Sən tələbə deyilsən.
You are not a student.
- O həkim deyil.
He/She is not a doctor.
- Biz şagird deyilik.
We are not students.
- Siz mühəndis deyilsiniz.
You are not engineers.
- Onlar müəllim deyillər.
They are not teachers.
Bu cümlələrdə "deyil" sözü vasitəsilə "to be" feili mənfi hala gətirilir. Şəkilçilər isə şəxsə görə dəyişir.
To be feli qaydasi Sual Cümlələri (Interrogative Sentences)
Sual cümlələri yaratmaq üçün cümlənin sonuna "mi", "mü" kimi sual şəkilçiləri əlavə olunur. Bu şəkilçilər şəxsə uyğun gəlir və cümləyə sual mənası verir.
Nümunələr:
- Mən müəlliməmmi?
Am I a teacher?
- Sən tələbəsənmi?
Are you a student?
- O həkimdirmi?
Is he/she a doctor?
- Biz dostuqmu?
Are we friends?
- Siz mühəndissinizmi?
Are you engineers?
- Onlar müəllimdirlərmi?
Are they teachers?
Sual cümlələrində sual şəkilçisi "mi", "mü" cümlənin axırında yerləşdirilərək "to be" feilinin sual forması yaradılır.
To bel qaydasi Keçmişdə İnkar Cümlələr (Past Tense Negative Sentences)
Keçmiş zamanda "to be" ilə olumsuz cümlələr yaratmaq üçün "deyildi" sözü işlədilir. Bu, İngilis dilindəki "was not", "were not" ifadəsinə uyğundur.
Nümunələr:
- Mən dünən məktəbdə deyildim.
I was not at school yesterday.
- Sən keçən il tələbə deyildin.
You were not a student last year.
- O çox yorğun deyildi.
He/She was not very tired.
- Biz ötən gün parkda deyildik.
We were not in the park yesterday.
- Siz əvvəl dost deyildiniz.
You were not friends before.
- Onlar ötən il Bakıda deyildilər.
They were not in Baku last year.
Bu cümlələrdə "deyildi" sözü keçmiş zamanın olumsuz formasını ifadə edir.
To be feli qaydasi Gələcəkdə İnkar Cümlələr (Future Tense Negative Sentences)
Gələcək zamanda inkar cümlələr yaratmaq üçün "olmayacaq" feili işlədilir. Bu "will not be" mənasına gəlir.
Nümunələr:
- Mən gələcəkdə müəllim olmayacağam.
I will not be a teacher in the future.
- Sən çox uğurlu olmayacaqsan.
You will not be very successful.
- O mühəndis olmayacaq.
He/She will not be an engineer.
- Biz yaxşı dost olmayacağıq.
We will not be good friends.
- Siz gələcəkdə zəngin olmayacaqsınız.
You will not be rich in the future.
- Onlar sabah evdə olmayacaqlar.
They will not be at home tomorrow.
Nəticə
Azerbaycan dilində "to be" feili birbaşa işlədilməsə də, şəkilçilər və xüsusi köməkçi sözlər vasitəsilə ifadə olunur. İndiki və keçmiş zamanda xüsusi şəkilçilər, gələcək zamanda isə "olacaq" və olumsuz cümlələrdə "deyil", "olmayacaq" vasitəsilə "to be" funksiyası yerinə yetirilir.
Aşağıda "to be" feli (am, is, are + no verb) ilə əlaqədar 600 cümlə nümunəsi təqdim olunur. Cümlələr azərbaycan dilində və ingilis dilindədir.
To be feli qaydasi ilə əlaqəli Cümlə Nümunələri
- Azerbaijani: Mən tələbəyəm.
English: I am a student.
- Azerbaijani: O, həkimdir.
English: He is a doctor.
- Azerbaijani: Biz dostuq.
English: We are friends.
- Azerbaijani: Siz müəllimsiniz.
English: You are a teacher.
- Azerbaijani: Onlar qonaqlardır.
English: They are guests.
- Azerbaijani: O, gözəldir.
English: She is beautiful.
- Azerbaijani: Mən evdəyəm.
English: I am at home.
- Azerbaijani: Onlar məktəbdədirlər.
English: They are at school.
- Azerbaijani: Biz işdəyik.
English: We are at work.
- Azerbaijani: O, ingilisdir.
English: He is English.
- Azerbaijani: Bu, mənim kitabımdır.
English: This is my book.
- Azerbaijani: Mən acam.
English: I am hungry.
- Azerbaijani: O, mavi rəngdədir.
English: It is blue.
- Azerbaijani: Bu çiçək gözəldir.
English: This flower is beautiful.
- Azerbaijani: Mənim itim dostumdur.
English: My dog is my friend.
- Azerbaijani: O, mənim bacımdır.
English: She is my sister.
- Azerbaijani: Bizim avtomobil yeni deyil.
English: Our car is not new.
- Azerbaijani: O, zəhmətkeşdir.
English: He is hardworking.
- Azerbaijani: Mən həyətdəyəm.
English: I am in the yard.
- Azerbaijani: Onlar burada deyillər.
English: They are not here.
- Azerbaijani: Bu gün bazar günüdür.
English: Today is Sunday.
- Azerbaijani: Mənim planım yoxdur.
English: I have no plans.
- Azerbaijani: O, artıq burada deyil.
English: He is not here anymore.
- Azerbaijani: Bu mənim telefonumdur.
English: This is my phone.
- Azerbaijani: Bizim evimiz çox böyükdür.
English: Our house is very big.
- Azerbaijani: O, yaxşıdır.
English: She is good.
- Azerbaijani: Mən tənbəllik edirəm.
English: I am lazy.
- Azerbaijani: O, sizin dostunuzdur.
English: He is your friend.
- Azerbaijani: Mənim kitabım yerdədir.
English: My book is on the floor.
- Azerbaijani: O, mənim dostumdur.
English: She is my friend.
- Azerbaijani: Bu, gözəl bir günüdür.
English: This is a beautiful day.
- Azerbaijani: Mənim yeni işim var.
English: I have a new job.
- Azerbaijani: O, çox sevinclidir.
English: He is very happy.
- Azerbaijani: Biz çimərlikdəyik.
English: We are at the beach.
- Azerbaijani: O, sizə kömək edəcək.
English: She will help you.
- Azerbaijani: Bu yer çox gözəldir.
English: This place is very beautiful.
- Azerbaijani: Mənim evim şəhərdədir.
English: My house is in the city.
- Azerbaijani: O, sevimli qidamdır.
English: It is my favorite food.
- Azerbaijani: Onlar yaxşıdırlar.
English: They are good.
- Azerbaijani: O, çiçəkdir.
English: It is a flower.
- Azerbaijani: Bu gün çöl soyuqdur.
English: It is cold outside today.
- Azerbaijani: Mənim musiqim çox xoşuma gəlir.
English: My music is very nice.
- Azerbaijani: O, xəstədir.
English: He is sick.
- Azerbaijani: Mən burada olmaqdan xoşbəxtəm.
English: I am happy to be here.
- Azerbaijani: Bu kitab maraqlıdır.
English: This book is interesting.
- Azerbaijani: Onlar gələn həftə buradadırlar.
English: They are here next week.
- Azerbaijani: O, çox çalışkandır.
English: He is very hardworking.
- Azerbaijani: Bu əşya çox dəyərlidir.
English: This item is very valuable.
- Azerbaijani: Mənim ailəm buradadır.
English: My family is here.
- Azerbaijani: O, hələ gəlməyib.
English: He is not here yet.
- Azerbaijani: Bu müzik çox rahatdır.
English: This music is very relaxing.
- Azerbaijani: O, çox məşhurdur.
English: He is very famous.
- Azerbaijani: Bu, mənim sevdiyim filmimdir.
English: This is my favorite movie.
- Azerbaijani: Onlar burada heç vaxt olmurlar.
English: They are never here.
- Azerbaijani: O, çox təravətlidir.
English: She is very fresh.
- Azerbaijani: Mən yaxşıyam.
English: I am fine.
- Azerbaijani: Bu, çox sadədir.
English: This is very simple.
- Azerbaijani: O, çox zərifdir.
English: She is very delicate.
- Azerbaijani: Mənim dostum zəhmətkeşdir.
English: My friend is hardworking.
- Azerbaijani: Bu, bir az çətindir.
English: This is a bit difficult.
- Azerbaijani: Onlar qonaqdadırlar.
English: They are guests.
- Azerbaijani: Bu, bizim layihəmizdir.
English: This is our project.
- Azerbaijani: Mənim adım Elmdir.
English: My name is Elm.
- Azerbaijani: Mənim atam yaxşıdır.
English: My father is good.
- Azerbaijani: Bu, çox gözəl bir anıdır.
English: This is a very beautiful moment.
- Azerbaijani: Onlar hər zaman burada olurlar.
English: They are always here.
- Azerbaijani: O, şirin bir uşaqdır.
English: He is a sweet child.
- Azerbaijani: Mənim evim burada deyil.
English: My house is not here.
- Azerbaijani: Bu çiçək çox gözəldir.
English: This flower is very beautiful
