İndiki bitmiş zaman forması ( Present perfect tense) + Cümlələr
Present Perfect Tense (I have gone)
Azərbaycan dilində belə bir zaman olmadığı üçün inglizcə öyrənən hərkəsin ən çox çətinlik çəkdiyi zaman Present Perfect Tense'dir . Qaydalar tez öyrənilsə də istifadəsi yaxşıca mənimsəmək üçün xeyli bir müddət keçməsi lazımdır. Bu zaman, bir hadisənin nə zaman və necə olduğunun o qədər də əhəmiyyəti olmadığı hallarda istifadə olunur. Bu zamanda vacib olan, hadisənin olub olmadığıdır.
EXAMPLES (NÜMUNƏ CÜMLƏLƏR)
- I have cleaned the table. (Stolu təmizləmişəm.)
Burada vacib olan masanın kimsə tərəfindən təmizləndiyi deyil, masanın bu anda təmiz olduğu və istifadəyə hazır olduğudur.
- He has opened the window. (Pəncərəni açıb.)
Bu cümlədə yenə vacib olan, pəncərənin bu anda açıq olması və pəncərənin açıq olmasından arzu edilən durumun gerçəkleşdiyi veya gerçəkleşməyə əlverişli vəziyyətə gəldiyini izah etməkdədir.
- Have you seen Jack? (Jack'ı görmüşəm?)
Bu cümlədə belə düşünək. Fərz edəkki cümləni deyən şəxs Jack'i bu dəqiqə axtarmaqdadır. Bu şəxs üçün, qarşı tərəfin özünə Jack'i tapa biləcəyi şəkildə bir cavab verməsi lazımdır. Yəni qarşı tərəf buna
“Yes I saw him yesterday” (Hə, dünən gördüm) deyə qarşılıq verməsi heç də arzu edilən bir nəticə doğurmur.
Həmçinin bax
- I have heard about that film. (O kino haqqında eşitmişəm.)
Bu cümlədə filmin nə vaxt eşidildiyi vacib deyildir. Vacib olan mübtədanın filmdən xəbərdar olmasıdır.
"PRESENT PERFECT TENSE" - İNDİKİ BİTMİŞ ZAMAN CƏDVƏL
|
(+) |
(-) |
(?) |
|
I have played |
I haven't played |
Have I played |
|
You have played |
You haven't played |
Have you played? |
|
He has played |
He hasn't played |
Has he played? |
|
She has played |
She hasn't played |
Has she played? |
|
It has played |
It hasn't played |
Has it played? |
|
We have played |
We haven't played |
Have we played? |
|
They have played |
They haven't played |
Have they played? |
İNDİKİ BİTMİŞ ZAMANIN İSTİFADƏSİ
► USE 1 Unspecified Time Before Now (Keçmişdə qeyri müəyyən bir zamanda edilən hərəkətlər)
We use the Present Perfect to say that an action happened at an unspecified time before now. The exact time is not important. (Present Perfect Tense qeyri müəyyən bir zamanda edilmiş bir hərəkəti izah etmək üçün istifadə olunur. Hərəkətin nə zaman edildiyi vəya olduğu vacib deyildir.)
İNDİKİ BİTMİŞ ZAMAN CÜMLƏLƏR
- I have seen that movie twenty times. (Bu filmə iyirmi dəfə baxmışam.)
- I think I have met him once before. (zənn edirəm onunla daha əvvəl tanış olmuşam.)
- There have been many earthquakes in California. (Kaliforniya'da bir çox zəlzələ olub.)
- Has there ever been a war in the United States? (Amerika'da heç muharibə olubmu?)
Yes, there has been a war in the United States. (Hə, Amerika'da müharibə olub.)
- People have traveled to the moon. (İnsanlar aya səyahat edib.)
Daha çox nümunələrə bax
DİQQƏT! Keçmişdə Müəyyən bir zaman tanımı İngilis dili öyrənənlər üçün biraz baş qarışdırıcı olabilir. Bu səbəbdən aşağıda biraz daha detaylı izahlar verilmiştir.
• Experience (Təcrübə)
- You can use the Present Perfect to describe your experience. (Present Perfect Tense həyatınızda keçirmiş olduğunuz təcrübələri izah etmək üçün istifadə olunur. Təcrübələrdən bəhsedərkən zamanın bir əhəmiyəti yoxdur.)
İNDİKİ BİTMİŞ ZAMAN CÜMLƏLƏR:
- I have been to France. (Fransa'da olmuşam.)
(Bu cümlədə izah edilmək istənən əsil şey Fransa'da olmağınızdır. Nə vaxt getdiyiniz vacib deyildir.)
- I have never been to France. (Fransa'da heç olmamışam.)
(Bu cümlədə heç Fransa'ya getmə təcrübənizin olmadığı izahedilməkdədir.)
- I think I have seen that movie before. (Zənn edirəm bu filmi daha əvvəl görmüşəm.)
- He has never traveled by train. (O qatarla heç səyahat etməyib.)
- Joan has studied two foreign languages. (Joan iki dil oxuyub.)
- Have you ever met him? (Onunla heç rastlaşmısanmı?)
No, I have not met him. (Xeyir, onunla heç rastlaşmamışam.)
• Change Over Time (Zamanla dəyişim)
We often use the Present Perfect to talk about change that has happened over a period of time.
(Present Perfect Tense bir müddət içində meydana gələn dəyişikləri izah etmək üçün istifadə olunur.)
NÜMUNƏLƏR:
- You have grown since the last time I saw you. (Səni son gördüyümdən bəri böyümüsən.)
- The government has become more interested in arts education. (Hökümət incəsənət təhsiliylə daha çox maraqlanmağa başlayıb.)
- Japanese has become one of the most popular courses at the university. (Yapon dilində üniversitetdə ən populyar dərslərdən biri halına gəlib.)
- My English has really improved since I moved to Australia. (Avusturalya'ya köçdüyümüzdən bəri İngilis dilim həqiqətən inkişaf edib.)
• Accomplishments (Nəaliyyətlərdən bəhsedərkən)
We often use the Present Perfect to list the accomplishments of individuals and humanity. You cannot mention a specific time.
(Bu zamanı ayrıca şəxsi vəya insanlığın qazanmış olduğu nəaliyyətləri izah etmək üçün istifadə edirik.. Bu vəziyyətlərdə müəyyən bir zaman verə bilmərik.)
NÜMUNƏLƏR:
- Man has walked on the moon. (İnsan ayda gəzib.)
- Our son has learned how to read. (Oğlumuz oxumağı öyrənib.)
- Doctors have cured many deadly diseases. (Həkimlər birçox ölümcül xəstəliyi müalicə ediblər.)
- Scientists have split the atom. (Alimlər atomu parçalayıblar.)
4 An Uncompleted Action You Are Expecting (Tamamlanması gözlənən hərəkət)
We often use the Present Perfect to say that an action which we expected has not happened. Using the Present Perfect suggests that we are still waiting for the action.
(Present Perfect Tense'i reallaşmasını gözlədiyimiz bir hərəkətin hələ olmadığını izah etmək üçün istifadə edirik. Bu zamanı istifadəsi bizim hələ bu hərəkətin reallaşmasını gözlədiyimiz mənasına gəlir.)
NÜMUNƏLƏR:
- James has not finished his homework yet. (James hələ ev tapşırığını bitirməyib.)
- Susan hasn't mastered Japanese, but she can communicate. (Susan yapon dilində hələ ustalaşmayıb, ama ünsiyyət qura bilir .)
- Bill has still not arrived. (Bill hələ gəlməyib.)
- The rain hasn't stopped. (Yağış dayanmayıb.)
• Multiple Actions at Different Times (Fərqli zamanlarda çoxlu hərəkətlər )
We also use the Present Perfect to talk about several different actions which occured in the past at different times. Present Perfect suggests the process is not complete and more actions are possible.
(Present Perfect Tense'i keçmişdə fərqli zamanlarda gerçəkləşmiş birneçə hərəkətii izah etmək üçün istifadə edirik. Əlavə olaraq bu zamanda, hələ vaxtın bitməmiş olduğu və hərəkətlərin davam edecəyi mənası da vardır.)
NÜMUNƏLƏR:
- The army has attacked that city five times. (Ordu şəhərə beş dəfə hücum edib.)
- I have had four quizes this semester. (Bu semestir dörd quiz olmuşam.)
- We have had many major problems while working on this project. (Bu proyekt üzerində çalışarkən bir sürü böyük problemlə qarşılaşmışıq.)
- She has talked to several specialists about her problem, but nobody knows why she is sick. (Problemiylə əlaqəli birçox mütəxəssislə danışıb, ancaq heç kimsə onun niyə xəstə olduğunu bilmir)
► USE 2 Duration From Past Until Now (Keçmişdən bugünə qədər gələn müddət)
We use the Present Perfect to show that something started in the past and has continued up until now. "For five minutes," "for two weeks" and "since Tuesday" are all durations which can be used with the Present Perfect.
(Present Perfect Tense'i keçmişdən başlayıb bu ana qədər davam edən şeyləri izah etmək üçün istifadə edirik. "Beş dəqiqədir", "İki həftədir", "Keçən ikinci günündən bəri " zaman zərfləri bu zamanla istifadə olunur və müddəti ifadə edir.)
NÜMUNƏLƏR:
- I have had a cold for two weeks. (İki həftədir qribəm.)
- She has been in England for six months. (Altı aydır İngilitərə'də)
- Mary has loved chocolate since she was a little girl. (Mary uşaqlığından bəri şokolatı sevir)
