Əvəzliklər (Pronouns)

 

Əvəzliklər (pronouns) dilimizdə isimlərin yerini tutan sözlərdir və əksər hallarda ism və ya isim frazasını əvəz etmək üçün istifadə olunur. İngilis dilində müxtəlif əvəzlik növləri mövcuddur və hər biri öz xüsusiyyətlərinə görə fərqlənir. Bu yazıda əvəzliklərin əsas növləri təqdim olunur: subyekt əvəzlikləri (subject pronouns), yiyəlik əvəzlikləri (possessive pronouns), obyekt əvəzlikləri (object pronouns), refleksiv əvəzliklər (reflexive pronouns), qeyri-müəyyən əvəzliklər (indefinite pronouns), sual əvəzlikləri (interrogative pronouns), intensiv əvəzliklər (intensive pronouns) və işarə əvəzlikləri (demonstrative pronouns).

Açar sözlər: əvəzliklər ingilis dili, qeyri müəyyən əvəzliklər, pronouns qayda, personal pronouns qaydasi, negative pronouns qayda, possessive pronouns qayda, negative pronouns qayda, object pronouns qayda, işarə əvəzlikləri ingilis dilində, indefinite pronouns qayda, inkar əvəzlikləri qayda, reflexive pronouns qayda, qayıdış əvəzlikləri qayda, ingiliscə əvəzliklər

1. Subyekt Əvəzlikləri (Subject Pronouns)

Subyekt əvəzlikləri cümlədə hərəkəti edən şəxs və ya şeydir. İngilis dilində bunlara "I", "you", "he", "she", "it", "we", "they" daxildir. Azərbaycan dilində isə subyekt əvəzlikləri "mən", "sən", "o", "biz", "siz", "onlar" kimi ifadə olunur.

Nümunələr:

• I am here every morning.
  Mən hər səhər buradayam.

 

• They are our friends.
  Onlar bizim dostlarımızdır.

 

• He is always ready.
  O həmişə hazırdır.

 

• We are happy with the result.
  Biz nəticədən məmnunuq.

2. Yiyəlik Əvəzlikləri (Possessive Pronouns)

Yiyəlik əvəzlikləri sahiblik bildirir və aid olduğu əşya və ya şəxsə işarə edir. İngilis dilində "my", "your", "his", "her", "its", "our, their", "their" şəklində olur. Azərbaycan dilində isə "mənim", "sənin", "onun", "bizim", "sizin, onların", "onların" kimi ifadə olunur.

Nümunələr:

• This is my book.
  Bu mənim kitabımdır.

 

• Their house is very big.
  Onların evi çox böyüktür.

 

• Our project is successful.
  Bizim layihəmiz uğurludur.

 

• Is this your pen?
  Bu sənin qələminmi?

3. Obyekt Əvəzlikləri (Object Pronouns)

Obyekt əvəzlikləri, cümlədə hərəkətə məruz qalan obyektləri əvəz edir. İngilis dilində "me", "you", "him", "her", "it", "us", "them" kimi istifadə olunur. Azərbaycan dilində isə "məni", "səni", "onu", "bizi", "sizi", "onları" kimi ifadə olunur.

Nümunələr:

• She called me yesterday.
  O, dünən məni çağırdı.

 

• We invited them to the party.
  Biz onları məclisə dəvət etdik.

 

• He helped us with the project.
  O, bizə layihə ilə kömək etdi.

 

• They gave it to her.
  Onlar onu ona verdilər.

4. Qayıdış Əvəzlikləri (Reflexive Pronouns)

Refleksiv əvəzliklər hərəkətin eyni şəxs və ya şeyə təsir etdiyini ifadə etmək üçün istifadə olunur. İngilis dilində "myself", "yourself", "himself", "herself", "itself", "ourselves", "yourselves", "themselves" kimi istifadə olunur. Azərbaycan dilində isə "özüm", "özün", "özü", "özümüz", "özünüz", "özləri" şəklində olur.

Nümunələr:

• I did it myself.
  Mən bunu özüm etdim.

 

• She prepared herself for the test.
  O, imtahana özü hazırlaşdı.

 

• They took care of themselves.
  Onlar özlərinə baxdılar.

 

• You can complete the work yourself.
  Sən işi özün tamamlaya bilərsən.

5. Qeyri-müəyyən Əvəzliklər (Indefinite Pronouns)

Qeyri-müəyyən əvəzliklər şəxsləri, əşyaları və ya miqdarı konkret göstərməyən əvəzliklərdir. İngilis dilində "someone", "anyone", "everyone", "nobody", "nothing", "many", "few" kimi ifadə olunur. Azərbaycan dilində isə "kimisə", "heç kim", "hər kəs", "çoxları", "bir neçə" kimi sözlərdən istifadə olunur.

Nümunələr:

• Someone is at the door.
  Kimsə qapıdadır.

 

• Nobody knows the answer.
  Heç kim cavabı bilmir.

 

• Many are interested in this topic.
  Çoxları bu mövzuya maraq göstərir.

 

• Everyone is welcome to join.
  Hər kəs qoşula bilər.

6. Sual Əvəzlikləri (Interrogative Pronouns)

Sual əvəzlikləri sual vermək üçün istifadə olunur və konkret cavablar tələb edir. İngilis dilində "who", "whom", "whose", "what", "which" kimi istifadə olunur. Azərbaycan dilində isə "kim", "kimin", "nə", "hansı" kimi ifadə olunur.

Nümunələr:

• Who is coming to the meeting?
  Yığıncağa kim gəlir?

 

• What is your favorite color?
  Sənin sevimli rəngin nədir?

 

• Whose car is this?
  Bu kimin maşınıdır?

 

• Which one do you prefer?
  Hansını üstün tutursan?

7. İntensiv Əvəzliklər (Intensive Pronouns)

İntensiv əvəzliklər vurğu vermək üçün istifadə olunur və refleksiv əvəzliklərə oxşardır, lakin cümlədə vurğunu artırmaq üçün işlənir. İngilis dilində "myself", "yourself", "himself" kimi ifadə olunur və Azərbaycan dilində də "özüm", "özün" kimi eyni şəkildə istifadə olunur.

Nümunələr:

• I myself completed the project.
  Mən özüm layihəni tamamladım.

 

• She herself said it was true.
  O, özü bunun doğru olduğunu dedi.

 

• They themselves built the house.
  Onlar özləri evi tikdilər.

 

• We ourselves made the decision.
  Biz özümüz qərarı verdik.

8. İşarə Əvəzlikləri (Demonstrative Pronouns)

İşarə əvəzlikləri xüsusi bir şeyi göstərmək üçün istifadə olunur. İngilis dilində "this", "that", "these", "those" kimi ifadə olunur. Azərbaycan dilində isə "bu", "o", "bunlar", "onlar" kimi ifadə olunur.

Nümunələr:

• This is my book.
  Bu mənim kitabımdır.

 

• Those are our friends.
  Onlar bizim dostlarımızdır.

 

• That is the best option.
  O, ən yaxşı seçimdir.

 

• These are very expensive.
  Bunlar çox bahadır.

Əvəzliklərin Qrammatik Rolu və İstifadəsi

Əvəzliklər, cümlədə adların yerinə keçərək təkrarçılığı aradan qaldırır və nitqi daha səlis edir. Hər bir əvəzlik növü müəyyən bir məna və funksiyanı ifadə edir. Cümlələrdə əvəzliklərin düzgün istifadəsi məna aydınlığı və quruluş baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Beləliklə, əvəzliklər dilin sadə və anlaşılan formada istifadə edilməsinə imkan verir və müxtəlif qrammatik strukturda geniş yer tutur.