İndiki Davamedici Zaman (Present Continuous Tense)
Azərbaycan dilində "İndiki davamedici zaman" (ingiliscə "present continuous tense") hal-hazırda baş verən, müəyyən müddət davam edən və ya yaxın gələcəkdə baş verəcək bir hərəkəti ifadə edir. İngilis dilində bu zaman "to be" feli ilə birlikdə əsas felə "-ing" şəkilçisinin əlavə olunması ilə qurulur, Azərbaycan dilində isə felin kökünə uyğun olaraq xüsusi şəkilçilər əlavə edilir.
İndiki davamedici zaman adətən indi baş verən və ya müəyyən bir zaman çərçivəsində baş verən hərəkətləri göstərir. Bu zaman forması hərəkətin davamlılığını vurğulayır, yəni hərəkət bu anda baş verir və hələ də davam edir.
İndiki İndiki davamedici zamanın Qaydalı Formalaşdırılması
Azərbaycan dilində indiki qeyri-müəyyən zamanı formalaşdırmaq üçün felin kökünə uyğun olaraq "-ır/-ir/-ur/-ür" şəkilçiləri əlavə edilir. Hansı şəkilçinin istifadə olunacağı felin sonundakı sait səsinə bağlıdır:
- "a, ı" səsi ilə bitən fellər üçün: -ır
- "e, i" səsi ilə bitən fellər üçün: -ir
- "o, u" səsi ilə bitən fellər üçün: -ur
- "ö, ü" səsi ilə bitən fellər üçün: -ür
Qeyd: Azərbaycan dilində felin baş verdiyi şəxslərdən asılı olaraq şəkilçilər dəyişir.
Mübtəda şəxs şəkilçiləri:
- Mən → -am/-əm
- Sən → -san/-sən
- O → şəkilçi əlavə olunmur
- Biz → -ıq/-ik/-uq/-ük
- Siz → -sınız/-siniz/-sunuz/-sünüz
- Onlar → -lar/-lər
İngilis Dilində İndiki davamedici zamanın Forması
İngilis dilindəİndiki davamedici zaman "to be" feli ilə birlikdə əsas felə "-ing" şəkilçisi əlavə edilərək formalaşır:
- I am + verb (-ing)
- You are + verb (-ing)
- He/She/It is + verb (-ing)
- We are + verb (-ing)
- You (plural) are + verb (-ing)
- They are + verb (-ing)
İndiki İndiki davamedici zamanın İstifadəsi
- Hal-hazırda baş verən hərəkətlər
Hal-hazırda baş verən və danışıq zamanı davam edən hərəkətlər bu zamanla ifadə olunur.
Nümunələr:
- Mən hazırda kitab oxuyuram.
I am reading a book now.
- O, indi yemək bişirir.
He/She is cooking food now.
- Onlar parkda gəzirlər.
They are walking in the park.
- Yaxın gələcəkdə baş verəcək hərəkətlər
Yaxın gələcəkdə baş verəcək hadisələr də bu zamanla ifadə oluna bilər, xüsusilə planlaşdırılan və ya əvvəlcədən müəyyənləşdirilmiş hərəkətlər.
İndiki davamedici zaman Nümunələr:
- Biz sabah kinoya gedirik.
We are going to the cinema tomorrow.
- O, gələn həftə səyahət edir.
He/She is traveling next week.
- Sən axşam məclisə qatılırsan.
You are attending the party tonight.
- Müvəqqəti vəziyyətlər
Müvəqqəti bir müddət ərzində davam edən, lakin daimi olmayan vəziyyətlər də bu zamanla ifadə edilir.
İndiki davamedici zaman Nümunələr:
- Mən bu aralar çox işləyirəm.
I am working a lot these days.
- O, hazırda yeni bir layihə üzərində işləyir.
He/She is currently working on a new project.
- Biz yayda yay evində qalırıq.
We are staying in the summer house during the summer.
- Gözlənilməz və ya dəyişən vəziyyətlər
Birdən dəyişən və ya gözlənilməz hərəkətlər də bu zamanla ifadə oluna bilər.
İndiki davamedici zaman Nümunələr:
- Hava soyuyur.
The weather is getting colder.
- Qiymətlər artır.
Prices are rising.
- O, daha yaxşı olur.
He/She is getting better.
İndiki davamedici zaman Zaman Zərfləri
İndiki qeyri-müəyyən zamanla birlikdə tez-tez müəyyən zaman zərfləri istifadə olunur ki, bunlar hərəkətin davamlı olduğunu və ya hal-hazırda baş verdiyini göstərir. Həm Azərbaycan, həm də ingilis dilində istifadə olunan bəzi zaman zərfləri aşağıdakılardır:
İngilis dilində zaman zərfləri:
- İndi – Now
- Hal-hazırda – Currently
- Bu günlərdə – These days
- Hazırda – At present
- Bu aralar – Lately
- Sabah – Tomorrow (yaxın gələcək üçün)
İngilis dilində zaman zərfləri:
- Now – İndi
- Currently – Hal-hazırda
- At the moment – Bu an
- These days – Bu günlərdə
- Lately – Bu aralar
- Tomorrow – Sabah (yaxın gələcək üçün)
İndiki davamedici zaman Təsdiq, İnkar və Sual Cümlələri
Təsdiq Cümlələr:
İndiki davamedici zamanla təsdiq cümlələr hərəkətin davam etdiyini ifadə edir.
- Mən indi musiqi dinləyirəm.
I am listening to music now.
- O, hazırda işdədir.
He/She is at work currently.
- Biz parkda oynayırıq.
We are playing in the park.
İndiki davamedici zaman İnkar Cümlələr:
Olumsuz cümlələrdə "deyil" sözü və ya ingilis dilində "not" əlavə edilərək hərəkətin baş vermədiyi göstərilir.
- Mən hazırda televizora baxmıram.
I am not watching TV right now.
- O, indi dərs oxumur.
He/She is not studying now.
- Biz bu gün işləmirik.
We are not working today.
İndiki davamedici zaman Sual Cümlələri:
Sual cümlələri indiki qeyri-müəyyən zamanla bir hərəkətin baş verib-vermədiyini soruşur. Azərbaycan dilində sual cümlələri felin sonuna "mı/mu" şəkilçisi əlavə etməklə, ingilis dilində isə "to be" felinin cümlənin əvvəlində yerləşdirilməsi ilə qurulur.
- Sən indi nə edirsən?
What are you doing now?
- O, hazırda haradadır?
Where is he/she right now?
- Siz sabah gəlirsiniz?
Are you coming tomorrow?
İndiki davamedici zaman Daha Çox Nümunə Cümlələr:
- Mən yemək bişirirəm, sən nə edirsən?
I am cooking, what are you doing?
- O, bu gün məktəbə getmir.
He/She is not going to school today.
- Biz bu aralar çoxlu layihə üzərində işləyirik.
We are working on many projects these days.
- Sən hazırda nə oxuyursan?
What are you reading at the moment?
- Onlar sabah bizə gəlirlər.
They are coming to our place tomorrow.
- O, kitab oxuyur, mən isə televizora baxıram.
- He/She is reading a book, while I am watching TV.
· I am reading a book.
Mən kitab oxuyuram.
· She is studying for her exams.
O, imtahanları üçün dərs oxuyur.
· They are playing soccer in the park.
Onlar parkda futbol oynayırlar.
· He is cooking dinner right now.
O, indi nahar hazırlayır.
· We are watching a movie tonight.
Biz bu axşam filmə baxırıq.
· The dog is barking loudly.
İt yüksək səslə hürür.
· My brother is playing video games.
Qardaşım video oyunları oynayır.
· I am listening to music.
Mən musiqi dinləyirəm.
· She is writing a letter to her friend.
O, dostuna məktub yazır.
· They are having a picnic at the beach.
Onlar çimərlikdə piknik edir.
· He is painting a beautiful picture.
O, gözəl bir rəsim çəkir.
· We are cleaning the house today.
Biz bu gün evi təmizləyirik.
· The children are playing in the garden.
Uşaqlar bağçada oynayırlar.
· I am working on a project.
Mən bir layihə üzərində çalışıram.
· She is shopping for groceries.
O, ərzaq alış-verişi edir.
· They are visiting their grandparents this weekend.
Onlar bu həftəsonu nənə-babalarını ziyarət edirlər.
· He is taking a shower.
O, duş qəbul edir.
· We are planning a trip to the mountains.
Biz dağlara səyahət planlaşdırırıq.
· The cat is sleeping on the sofa.
Pişik divanda yatır.
· My friend is learning to play the guitar.
Dostum gitara çalmağı öyrənir.
· I am drinking coffee.
Mən kofe içirəm.
· She is exercising at the gym.
O, idman zalında məşq edir.
· They are building a sandcastle.
Onlar qum qalası düzəldirlər.
· He is fixing his bike.
O, velosipedini təmir edir.
· We are having a great time at the party.
Biz partidə əla vaxt keçiririk.
· The sun is shining brightly.
Günəş parlaq şəkildə işıq saçır.
· I am reading the news online.
Mən onlayn xəbərləri oxuyuram.
· She is wearing a beautiful dress.
O, gözəl bir paltar geyinir.
· They are waiting for the bus.
Onlar avtobusu gözləyirlər.
· He is enjoying the concert.
O, konsertdən zövq alır.
· We are having dinner with friends.
Biz dostlarla nahar edirik.
· The birds are singing in the trees.
Quşlar ağaclarda oxuyurlar.
· I am trying to learn a new language.
Mən yeni bir dili öyrənməyə çalışıram.
· She is organizing her closet.
O, dolabını düzəldir.
· They are chatting online.
Onlar onlayn söhbət edirlər.
· He is studying for his test.
O, imtahanı üçün dərs oxuyur.
· We are enjoying the nice weather.
Biz gözəl hava ilə zövq alırıq.
· The baby is crying.
Uşaq ağlayır.
· I am checking my emails.
Mən e-maillərimi yoxlayıram.
· She is making a cake.
O, tort hazırlayır.
· They are exploring the city.
Onlar şəhəri kəşf edirlər.
· He is jogging in the park.
O, parkda qaçır.
· We are listening to a podcast.
Biz podkast dinləyirik.
· The flowers are blooming in the garden.
Bağda çiçəklər açılır.
· I am learning about history.
Mən tarix haqqında öyrənirəm.
· She is attending a conference.
O, konfransa qatılır.
· They are doing their homework.
Onlar ev tapşırığını edirlər.
· He is playing the piano.
O, fortepiano çalır.
· We are watching the sunset.
Biz gün batımını seyr edirik.
· The children are drawing pictures.
Uşaqlar şəkillər çəkirlər.
· I am trying a new recipe.
Mən yeni bir resept sınayıram.
· She is working on her presentation.
O, təqdimatı ilə çalışır.
· They are looking for a new apartment.
Onlar yeni bir mənzil axtarırlar.
· He is washing his car.
O, avtomobilini yuyur.
· We are relaxing by the pool.
Biz hovuzun kənarında dincəlirik.
· The dog is playing with a ball.
İt top ilə oynayır.
· I am feeling happy today.
Mən bu gün özümü xoşbəxt hiss edirəm.
· She is browsing the internet.
O, internetdə gəzişir.
· They are decorating for the party.
Onlar partiyə bəzək verir.
· He is attending a yoga class.
O, yoga dərsinə qatılır.
· We are looking forward to the weekend.
Biz həftəsonunu səbirsizliklə gözləyirik.
· The students are discussing their project.
Tələbələr layihələrini müzakirə edirlər.
· I am enjoying a good book.
Mən yaxşı bir kitabdan zövq alıram.
· She is taking care of her plants.
O, bitkilərinə qulluq edir.
· They are having a family reunion.
Onlar ailə görüşü keçirirlər.
· He is writing a novel.
O, roman yazır.
· We are playing board games.
Biz stolüstü oyunlar oynayırıq.
· The cat is chasing a mouse.
Pişik siçanı təqib edir.
· I am thinking about my future.
Mən gələcəyim haqqında düşünürəm.
· She is practicing her speech.
O, nitqini məşq edir.
· They are swimming in the pool.
Onlar hovuzda üzürlər.
· He is cleaning his room.
O, otağını təmizləyir.
· We are painting the fence.
Biz hasarı rəngləyirik.
· The kids are riding their bikes.
Uşaqlar velosiped sürürlər.
· I am searching for my keys.
Mən açarlarımı axtarıram.
· She is sewing a dress.
O, paltar tikir.
· They are having a barbecue.
Onlar qızartma partisi keçirirlər.
· He is studying computer science.
O, kompüter elmləri üzrə dərs oxuyur.
· We are visiting a museum today.
Biz bu gün muzeyə gedirik.
· The flowers are wilting in the heat.
Çiçəklər istidən solur.
· I am chatting with my friends online.
Mən dostlarımla onlayn söhbət edirəm.
· She is drinking herbal tea.
O, ot çayı içir.
· They are planning their vacation.
Onlar səyahətlərini planlaşdırırlar.
· He is attending a music festival.
O, musiqi festivalına qatılır.
· We are exploring new restaurants in town.
Biz şəhərdə yeni restoranları kəşf edirik.
· The cat is climbing a tree.
Pişik ağaca dırmaşır.
· I am practicing my drawing skills.
Mən rəsim çəkmə bacarıqlarımı məşq edirəm.
· She is feeding the birds in the garden.
O, bağda quşlara yem verir.
· They are watching their favorite show.
Onlar sevdikləri verilişi izləyirlər.
· He is jogging every morning.
O, hər səhər qaçır.
· We are making plans for the future.
Biz gələcək üçün planlar qururuq.
· The children are laughing and playing.
Uşaqlar gülür və oynayırlar.
· I am learning to cook Italian food.
Mən italyan yeməkləri bişirməyi öyrənirəm.
· She is cleaning the kitchen.
O, mətbəxi təmizləyir.
· They are visiting a national park.
Onlar milli parka gedirlər.
· He is trying to solve a puzzle.
O, bulmacanı həll etməyə çalışır.
· We are enjoying the beautiful weather.
Biz gözəl havadan zövq alırıq.
· The dog is wagging its tail.
İt quyruğunu yelləyir.
· I am organizing my schedule.
Mən cədvəlimi düzəldirəm.
· She is making a scrapbook.
O, albom hazırlayır.
