Personal pronouns qaydasi

 

Şəxs əvəzlikləri (Personal Pronouns)

 

Şəxsi zərflər, danışanın, dinləyənin və başqalarının əvəzinə istifadə olunan sözlərdir. Bu zərflər cümlələrdə subyekt funksiyasını yerinə yetirir. Azərbaycanca və ingiliscə şəxsi zərfləri öyrənmək, dil bacarıqlarımızı inkişaf etdirmək üçün əhəmiyyətlidir. Burada, şəxsi zərflərin növləri, istifadəsi, formaları və cümlələrdəki rolu ilə bağlı geniş məlumat təqdim edəcəyik.

1. Şəxs əvəzliklərinin Növləri

Şəxsi zərflər üç əsas qrupa ayrılır:

• Birinci şəxs:I, We ( Mən, biz)
• İkinci şəxs: You (Sən, siz)
• Üçüncü şəxs: He, She, It, They ( O, onlar )

Hər bir qrupda zərflərin tək və cəm formaları vardır.

1.1 Birinci Şəxs əvəzlikləri ( Personal pronouns )

Mən (I) tək şəxs üçün, biz (we) isə cəm şəxs üçün istifadə olunur.

Nümunələr:

1. Mən məktəbə gedirəm.
   I am going to school.

 

1. Biz bu gün piknikə çıxacağıq.
   We will go on a picnic today.

 

1. Mən yeni bir kitab almışam.
   I have bought a new book.

 

1. Biz dostlarımızla futbol oynayırıq.
   We are playing football with our friends.

 

1. Mən musiqi dinləməyi sevirəm.
   I love listening to music.

 

1. Biz sabah səyahətə çıxırıq.
   We are going on a trip tomorrow.

 

1. Mən hər zaman yaxşı işləməyə çalışıram.
   I always try to work well.

 

1. Biz yeni layihəyə başlamışıq.
   We have started a new project.

 

1. Mən bu filmi artıq izlədim.
2. I have already watched this movie.

 

1. Biz işimizi vaxtında bitirməliyik.
   We must finish our work on time.

 

1.2 İkinci Şəxs əvəzlikləri ( Personal pronouns  )

Sən (you) tək şəxs üçün, siz (you) isə cəm şəxs və ya hörmət ifadə etmək üçün istifadə olunur.

Nümunələr:

1. Sən çox gözəl oxuyursan.
   You read beautifully.

 

1. Siz bu kitabı oxumusunuz?
   Have you read this book?

 

1. Sən harada yaşayırsan?
   Where do you live?

 

1. Siz bu işdə çox bacarıqlısınız.
   You are very skilled at this job.

 

1. Sən mənimlə gələrsənmi?
   Will you come with me?

 

1. Siz gələn ay tətildə olacaqsınız.
   You will be on vacation next month.

 

1. Sən musiqini sevirsən?
   Do you love music?

 

1. Siz necə hiss edirsiniz?
   How do you feel?

 

1. Sən bu yazını oxudunmu?
   Did you read this article?

 

1. Siz hər zaman vaxtında gəlirsiniz.
   You always arrive on time.

1.3 Üçüncü Şəxs əvəzlikləri ( Personal pronouns  )

O (he/she/it) tək şəxs, onlar (they) isə cəm şəxs üçün istifadə olunur.

Nümunələr:

1. O çox ağıllıdır.
   He/She is very intelligent.

 

1. Onlar sabah bazara gedəcəklər.
   They will go to the market tomorrow.

 

1. O mənim ən yaxın dostumdur.
   He/She is my best friend.

 

1. Onlar yeni bir oyun oynayırlar.
   They are playing a new game.

 

1. O müstəqil bir insandır.
   He/She is an independent person.

 

1. Onlar bu layihə üzərində çalışırlar.
   They are working on this project.

 

1. O həmişə mənə kömək edir.
   He/She always helps me.

 

1. Onlar bu məktəbdə oxuyurlar.
   They study at this school.

 

1. O bu gün işdədir.
   He/She is at work today.

 

1. Onlar yeni bir film çəkirlər.
   They are filming a new movie.

2. Şəxs əvəzliklərinin İstifadəsi

Şəxsi zərflər cümlədə subyekt funksiyasını yerinə yetirir. Məsələn, “Mən məktəbə gedirəm” cümləsində “mən” zərfi danışanı, yəni birinci şəxsi göstərir. Eyni zamanda, şəxsi zərflərin istifadəsi cümlənin mənasını dəqiqləşdirir və ifadələrin axıcılığını artırır.

3. Şəxs əvəzliklərinin  Müxtəlif Nüansları

Şəxs əvəzliklərinin  tək və cəm formaları arasında fərqlilik var. Məsələn, tək şəxs üçün "mən" və "sən" istifadə edərkən, cəm şəxs üçün "biz" və "siz" istifadə edilir. Bu, danışığın kontekstini və kimə müraciət etdiyinizi dəqiqləşdirir.

4. Şəxs əvəzliklərinin  Cümlələrdəki Rolu

Cümlələrdə şəxsi zərflər mübtəda (subyekti) ifadə edir. Cümlənin başlanğıcında yerləşir və fəaliyyətin kim tərəfindən həyata keçirildiyini göstərir. Məsələn, “O kitab oxuyur” cümləsində “o” zərfi, kitabı oxuyan şəxs haqqında məlumat verir.

5. Şəxs əvəzliklərinin  Qrammatik Qaydaları

1. Mübtəda Yeri: Şəxsi zərflər adətən cümlənin əvvəlində mübtəda kimi istifadə olunur. Məsələn, “Mən işə gedirəm” cümləsində “mən” mübtəda funksiyasını yerinə yetirir.
2. Qrammatik Təşkilat: İki mübtəda zərfi bir cümlədə istifadə edərkən, ikinci zərf mütləq fərqli bir şəxs olmalıdır. Məsələn, “Mən və sən burada ikimiz varıq” cümləsində iki fərqli şəxsin zərfləri vardır.

6.Şəxs əvəzliklərinin  İstifadə Dəyişiklikləri

Danışıq zamanı, şəxsi zərflərin istifadəsi formanın dəyişməsi ilə müşayiət olunur. Məsələn, "mən" sözü daha rəsmi bir kontekstdə "biz"ə çevrilə bilər. Eyni zamanda, "sən" və "siz" arasında fərq qoymaq, müraciət etdiyiniz şəxsin statusunu göstərir.

7. Qısa Xülasə

Şəxsi zərflər danışıqda və yazıda əsas rol oynayır. Onlar şəxsləri dəqiqliklə ifadə edir və cümlələrin aydınlığını artırır. Birinci, ikinci və üçüncü şəxs zərfləri arasında istifadə edərək, bir çox cümlələr formalaşdırmaq mümkündür. Bu zərflərin düzgün istifadəsi, dilin akıcı və anlaşıqlı olmasına kömək edir.

8. Müxtəlif Nümunələr

Şəxs əvəzliklərinin  müxtəlif nümunələri, onların cümlələrdəki rolunu daha yaxşı başa düşməyə kömək edir. Hər zərf üçün istifadə nümunələri, bu zərflərin müxtəlif kontekstlərdə necə işlədiyini göstərir.

Birinci Şəxs:

• Mən bu işi başa çatdıracağam.
  I will complete this task.

 

• Biz birgə layihə hazırlayırıq.
  We are preparing a joint project.

İkinci Şəxs:

• Sən bu kitabı oxuyub bitirdinmi?
  Did you finish reading this book?

 

• Siz harada işləmisiniz?
  Where have you worked?

Üçüncü Şəxs:

• O bu mövzuda çox bilgilidir.
  He/She is very knowledgeable about this topic.