İngilis dili qrammatika Sayılabilən və Sayılabilməyən isimlər 

Countable / Uncountable (Sayılabilən və Sayılamayan İsimlər)

 Öz dilimizdə indiyə qədər heçbir problem yaşamadığımız sayılabilən və sayilabilməyən isimlər ingilis dili öyrənənlər üçün biraz problem yaratmaqdadır. Azəricə düşünmədən ingiliscə öyrənməyə çalışan hərkəs üçün isə bu mövzu olduqca asandır.. 

Sayılabilən (countable) isim deyildiyi zaman ağla bir, iki, üç deyə sayabiləcəyimiz isimlər gəlir. Sayılmayan (uncountable) isim dediyimiz zaman isə ağlımıza bir, iki, üç diyə sayabilmədiyimiz  isimlər gəlir.

      Həmçinin bax

Sayılmayan isimlər Video dərslik ətraflı

Sayılmayan isimlər siyahı <<< Bura keçid edin

Nümunə verəcək olarsaq bir stol, iki stol, üç stol deyəbilirik. Yəni stol sayılabilən bir isimdir.

Ancaq bir su, iki su, üç su deyərək, suyu ədəd olaraq saya bilmərik. Bir vəya iki deyəndə ya butulkadan bəhsetməkdəyiz ya da stəkandan. Deməli İngilis dilində, suyun özü ədəd olaraq sayılamadığı üçün su ifadəsi sayılmayan isimlərdəndir.

Azərbaycan dilində “Sular axır”, “Elektriklər kəsilib”, “Çaylar təzədi”, “Qarlar əriyir” kimi cümlələr qura bilərik. Ancaq İngiliscə'də bu cümlələr yanlıştır. İngilislər bu cümlələri, "Su axır," "elektrik kəsilib," çay təzədi" veya "qar əriyir," şəklində söyləməkdədir.

Əsas mövzuya keçmədən əvvəl inglis dili öyrənənlərin ən çox ağlına batmayan iki ifadəni açıqlaya bilərik

        Daha çox bax

- "Bread" (Çörək) ifadəsi sayılmayan bir isimdir. Çünki çörəyin boyu ölkədən ölkəyə görə dəyişməkdədir. Azərbaycanda bir çörək dediyimiz zaman  çörək bişirənin verdiyi çörəklə, Hindistan'dakı və Amerika'dakı çörək fərqlidir. Bu səbədən ingilis dilində çörək ifadəsi sayılamayan isim olaraq qəbul edilməkdədir ve başına bir parça, bir dilim kimi ifadələr əlavə olunaraq istifadə olunur.

- "Money" (pul) sayılmayan bir isimdir. Çünki  pul sayarkən, bir pul, iki pul, üç pul deyə saymırıq.

Əlimizə gələn pulun miqdarı nəysə ona görə sayırıq. Bu səbəbdən İngiliscədə pulda sayılmayan bir isimdir.

Ancaq hər ifadədə belə bir məntiq da axtarılmır. Çünki bəzi ifadələr vardır ki, sayılabilir vəya sayılamaz olmasıyla əlaqəli heçbir izahı yoxdur. Aşağıdaki nümunələrə göz gəzdirək.

- Fruit (meyvə) və vegetables (tərəvəz) ifadələrini nümunə götürək. İngilis dilində  fruit (meyvə) sayılamaz deyə düşünülür və vegetables (tərəvəz) sayılır deyə düşünülməktədir.

- Furniture (mebel) ifadəsi sayılabilir deyə düşünülməktədir ancaq sayılmayan deyə qəbul edilir.

- Pea (lobya) ve corn (qarğıdalı) sözlərinin hər ikisi də eyni növ olmaqla birlikdə pea sayılabilir isimdir, ancaq corn sayılamayan isimdir.

Bazı isimlərin isə həm sayılabilir və həm də sayılmayan halları vardır.

- There is some noise in the room. (Otaqda biraz səs ( gurultu ) var.)
- There are some noises in the room. (Otaqda ( bəzi ) səslər var.)

► Sayılarla ifadə ediləbilən tək əşyalar, yerlər vb. “Countable” yəni “Sayılabilən” olaraq qəbul edilirlər.

► Sayılabilən bir isim, həm təkdə həmdə cəmdə istifadə olunabilirlər:

Nümunə: a picture (bir şəkil), a book (bir kitab), an apple (bir alma) – vəya cəm - three pictures (üç şəkil), a lot of books (birçox kitab), a few apples (biraz alma)

► Xammallar, nəzəriyələr, məlumatlar v.b. kimi saylarla ifadə ediləməyən ifadələr-isimlər isə “Uncountable” yəni “Sayılmayan” olaraq karakterizə edilir.

Nümunə: intelligence(zəka), wood (odun), cheese (pendir), anger (qəzəb)….

Azəricə olaraq düşünsək, sayılamayan isimlərin məntiqi budur; bizlər heçvaxt bir pendir, iki pendir, üç pendir deyə saymırıq, bunun yerinə ağırlıq ölçüsüylə ya da içində olduğu qabın sayıyla pendiri sayırıq ; Nümunə üçün, 1 kilo pendir, 300 gram pendir, 5 balon pendir kimi …

Xülasə olaraq, sayılamayan isimlər, ölçü vahidləri vb. kimi şeylərlə sayılabilir hala gətirilirlər.

water (su) – a glass of water (bir bardaq su) - two glasses of water (iki bardaq su)
cheese (pendir)– five slices of cheese (beş dilim pendir)

Nümunələrdə də görüldüyü kimi, cəm forması sayılamayan isimə deyil ölçü vahidinə gətirilməkdədir.

- There are some students in the garden. (Bağçada bir neçə tələbə var.)
- There is some water in the pool. (hovuzda biraz su var.)

SAYILMAYAN İSİMLƏR ÜÇÜN REFERANS LİSTİ

Aşağıda sayılamayan isimlərin sinifləndirildiyi bir listə yer almaqdadır, ancaq unutmayaq  ki daha bir çox sayılamayan isim burada yer almamaqdadır.

a) Bənzər sözlərdən əmələgələn Gurup isimləri: baggage, clothing, equipment food, fruit, furniture, garbage, hardware, jewelry, junk, luggage, machinery, mail, makeup, money, cash, change, postage, scenery, traffic, etc..

b) Mayelər: water, coffee, tea, milk, oil, soup, gasoline , blood, etc..

c) Qatı : ice, bread, cheese, meat, gold, iron, silver, glass, paper, wood, cotton, wool, etc..

d) Qazlar : steam, air, oxygen, etc

e) Dənəvərlər : rice, chalk, corn dirt, dust, etc..

f) Mücərrəd mənalar : beauty, luck, courage, fear, justice, etc..

g) Dil İsimləri : Turkish, English, German, etc..

h) Elm sahələri : Chemistry, physics, Semantics, etc.

i) İdman fəaliyyətləri: baseball, soccer, tennis, etc..

j) Fəaliyyətlər (Gerunds): driving, shopping, swimming, etc..

k) Təbiət hadisələri : weather, dew, fog, rain, snow, etc…

HƏM COUNTABLE, HƏM DƏ UNCOUNTABLE OLARAQ İSTİFADƏ EDİLƏBİLƏN İSİMLƏR

“Countable” isimlərlə cəm düzəldilə bilir və özündən əvvəl “a ,an” alabilirlər. “Uncountable” isimlər lə cəm düzəldilmir, “a, an” ala bilmirlər. Hər zaman təkdə istifadə olunurlar. Aşağıda hər iki formasıyla da istifadə ediləbilən isimlərin bir listəsi yer almaqdadır.

Sayılabilməyən isimlər cədvəl <<< Bura Keçid Edin

Hazırladı: Ceyhun Yusifov