Passive voice qayda

Passive voice ( Məchul növ ) qayda

Giriş

Passive voice ( Məchul növ ), ingilis dilində cümlələrin müəyyən bir hissəsinin, xüsusilə də, obyektin, subyektin yerinə keçirilməsi ilə formalaşır. Bu cür cümlələrdə əhəmiyyətli olan, bir fəaliyyətin kim tərəfindən yerinə yetirildiyi deyil, daha çox kimə qarşı bir fəaliyyətin həyata keçirildiyidir. Bu yazıda məchul növün formalaşması, istifadəsi, qaydaları və nümunələrlə ətraflı izah ediləcək.

1. Passive voice ( Məchul növ ) Təyini

1.1 Passive voice ( Məchul növ ) Nədir?

Passive voice ( Məchul növ ), cümlədəki fəaliyyətin kimin tərəfindən həyata keçirildiyindən çox, bu fəaliyyətin kimə tətbiq olunduğunu vurğulayan bir cümlə strukturudur. Passive voice ( Məchul növ ), subyektin fəaliyyəti alıcı olduğu, obyekti isə məchul rolda olduğu zaman istifadə edilir.

• Nümunə:
  • İngiliscə: The book was read by Mary.
  • Azərbaycanca: Kitabı Mariya oxudu.

Bu cümlədə kitab (subyekt) oxuma fəaliyyəti alır, Maria isə fəaliyyəti həyata keçirən tərəfdir.

2.Passive voice ( Məchul növ ) Qurulması

Passive voice ( Məchul növ ) qurulması üçün aşağıdakı qaydalar tətbiq olunur:

2.1. Formalaşma Qaydasını Anlamaq

Passive voice ( Məchul növ ) formalaşarkən, "be" felinin müvafiq zaman formasını və felin üçüncü formasını (past participle) birləşdirmək lazımdır.

Formul:

• Subject + be + past participle + (by agent)

Nümunə:

• İngiliscə: The cake is being made by John.
• Azərbaycanca: Tort John tərəfindən hazırlanır.

Burada "is being made" məchul növdür, John isə fəaliyyətin kim tərəfindən həyata keçirildiyini göstərən tərəfdir.

2.2. Zaman Formasından Asılılıq

Passive voice ( Məchul növ ) müxtəlif zamanlarda istifadə edilə bilər:

• Present Simple:
  • İngiliscə: The letter is sent.
  • Azərbaycanca: Mektub göndərilir.

• Past Simple:
  • İngiliscə: The letter was sent.
  • Azərbaycanca: Mektub göndərildi.

• Future Simple:
  • İngiliscə: The letter will be sent.
  • Azərbaycanca: Mektub göndəriləcək.

• Present Continuous:
  • İngiliscə: The letter is being sent.
  • Azərbaycanca: Mektub göndərilir.

• Past Continuous:
  • İngiliscə: The letter was being sent.
  • Azərbaycanca: Mektub göndərilirdi.

3. Passive voice ( Məchul növ ) İstifadə Sahələri

3.1. Kimin Tərəfindən Gerçəkləşdiyinin Önəmi Azaldıqda

Passive voice ( Məchul növ ), fəaliyyətin kim tərəfindən həyata keçirildiyi məlum olmadıqda və ya bu məlumatın vacib olmadığı hallarda istifadə edilir.

• Nümunə:
  • İngiliscə: The project was completed on time.
  • Azərbaycanca: Layihə vaxtında tamamlandı.

Bu cümlədə kim tərəfindən tamamlandığı açıq deyil, lakin tamamlanması vacibdir.

3.2. Formal Üslubda İstifadə

Rəsmi yazışmalarda və akademik mətndə Passive voice ( Məchul növ ) daha geniş istifadə olunur. Çünki burada məlumatın təqdimatı daha önəmlidir.

• Nümunə:
  • İngiliscə: The results were analyzed thoroughly.
  • Azərbaycanca: Nəticələr hərtərəfli təhlil edildi.

3.3. Vurğu Edilmək İstəyən Obyekt

Hansı obyektin fəaliyyət aldığını vurğulamaq üçün Passive voice ( Məchul növ ) istifadə edilə bilər.

• Nümunə:
  • İngiliscə: The house was built in 1990.
  • Azərbaycanca: Ev 1990-cı ildə tikilib.

4. Passive voice ( Məchul növ ) Yaranma Qaydalari

4.1. Passive voice ( Məchul növ ) Yaranması üçün Aktiv Səsin İstifadəsi

Məchul cümlə yaratmaq üçün əvvəlcə aktiv səsdə cümlə formalaşdırmalıyıq. Aktiv səsdə subyekt fəaliyyətin yerinə yetiricisidir.

• Məlum növ:
  • İngiliscə: The chef cooks the meal.
  • Azərbaycanca: Şef yeməyi bişirir.

Passive voice ( Məchul növ ):

• İngiliscə: The meal is cooked by the chef.
• Azərbaycanca: Yemək şef tərəfindən bişirilir.

5. Passive voice ( Məchul növ ) Qeyri-mümkün Olduğu Hallar

Bəzi hallarda Passive voice ( Məchul növ ) istifadə etmək mümkün olmur. Məsələn, intransitive (feli keçidli olmayan) fellərlə Passive voice ( Məchul növ ) yarada bilmirik.

• İngiliscə: He sleeps.
• Azərbaycanca: O, yatır. (Bu cümlədə Passive voice ( Məchul növ ) yarada bilmirik.)

6. Passive voice ( Məchul növ ) Nümunələri

6.1. Müxtəlif Zamanlarda Passive voice ( Məchul növ ) Nümunələri

• Present Simple:
  • İngiliscə: The homework is done by the students.
  • Azərbaycanca: Ev tapşırıqları şagirdlər tərəfindən edilir.

• Past Simple:
  • İngiliscə: The novel was written by the author.
  • Azərbaycanca: Roman müəllif tərəfindən yazılmışdır.

• Future Simple:
  • İngiliscə: The report will be finished by Friday.
  • Azərbaycanca: Hesabat cümə gününə qədər bitiriləcək.

• Present Continuous:
  • İngiliscə: The room is being cleaned by the staff.
  • Azərbaycanca: Otaq işçilər tərəfindən təmizlənir.

• Past Continuous:
  • İngiliscə: The house was being painted when I arrived.
  • Azərbaycanca: Mən gəldiyim zaman ev boyanırdı.

7. Passive voice ( Məchul növ ) İstifadəsinin Üstünlükləri

7.1. Məlumatın Yalnızlığını Vurğulamaq

Passive voice ( Məchul növ ), bir fəaliyyətin kimin tərəfindən həyata keçirildiyinə fokuslanmaq əvəzinə, fəaliyyətin nəticəsini vurğulamaq üçün idealdır.

• Nümunə:
  • İngiliscə: The film was awarded several prizes.
  • Azərbaycanca: Film bir neçə mükafat qazandı.

7.2. Rəsmi və Akademik Mühitlərdə Uyğunluq

Rəsmi yazışmalarda Passive voice ( Məchul növ ) daha uyğun görünür, çünki bu üslub daha ciddidir və daha az şəxsi yanaşma tələb edir.

• Nümunə:
  • İngiliscə: The data was collected from various sources.
  • Azərbaycanca: Məlumat müxtəlif mənbələrdən toplanmışdır.

8. Passive voice ( Məchul növ ) Qeyri-Mümkün Olduğu Hallar

Bəzi fellər, məchul növə çevrilə bilmir. Bu fellər, adətən, obyekti olmayan intransitive fellərdir.

• Nümunə:
  • İngiliscə: She laughs.
  • Azərbaycanca: O, gülür. (Bu cümlədə məchul növ yarada bilmirik.)

Nəticə

Passive voice ( Məchul növ ), İngilis dilində cümlələrin qurulmasında vacib bir rol oynayır. Məchul növün formalaşması, istifadəsi və müxtəlif zamanlarda nümunələri ilə bu yazıda ətraflı izah edilmişdir. Passive voice ( Məchul növ ), cümlənin vurğusunu dəyişmək, rəsmi yazışmalarda istifadə etmək və müəyyən hallarda məlumatın təqdimatını daha asanlaşdırmaq üçün faydalıdır. Məchul növün yaxşı başa düşülməsi, ingilis dilini öyrənənlər üçün müvəffəqiyyətin açarıdır.