İndiki zaman ingilis dili  

 

Azerbaycan dilində "simple present tense" (Sadə İndiki Zaman) geniş və çoxşaxəli şəkildə istifadə olunur. Bu zaman forması, əsasən, müntəzəm olaraq baş verən hərəkətləri, ümumi həqiqətləri, vərdişləri və ya daimi vəziyyətləri ifadə etmək üçün istifadə edilir. Sadə indiki zaman həm də gələcək planlaşdırılmış hadisələri ifadə edə bilər.

 

Sadə İndiki Zamanın Əsas Qaydaları

Sadə indiki zamanda fel şəxsə görə şəkilçi alır. Azerbaycan dilində, hər şəxsə uyğun müxtəlif şəkilçilər felin sonuna əlavə olunur.

Şəxsə görə fel şəkilçiləri:

• Mən (I) → -am/-əm/-ım/-im
• Sən (You) → -san/-sən
• O (He/She/It) → Felin kökü (şəkilçi olmur)
• Biz (We) → -ıq/-ik
• Siz (You - formal/plural) → -sınız/-siniz
• Onlar (They) → -lar/-lər

Bu şəkilçilər sadə indiki zamanın əsas elementidir və şəxsə görə dəyişir.

İngilis dili ilə müqayisə:

• "I play" → Mən oynayıram
• "You play" → Sən oynayırsan
• "He/She/It plays" → O oynayır
• "We play" → Biz oynayırıq
• "You (plural) play" → Siz oynayırsınız
• "They play" → Onlar oynayırlar

1. Müntəzəm Hərəkətlər və Vərdişlər (Routine Actions and Habits)

Sadə indiki zaman adətən müntəzəm olaraq baş verən hərəkətləri və ya vərdişləri ifadə edir. Bu hərəkətlər hər gün, hər həftə, hər ay və ya müəyyən müddət ərzində təkrarlanan hərəkətlərdir. Zaman zərfləri də bu cümlələrdə çox vaxt istifadə olunur.

 

İndiki sadə zaman Zaman zərfləri:

 

• Hər gün (every day)
• Hər həftə (every week)
• Adətən (usually)
• Tez-tez (often)
• Bəzən (sometimes)
• Nadir hallarda (rarely)
• Heç vaxt (never)

 

İndiki sadə zaman Nümunələr:

 

 

1. Mən hər gün idmana gedirəm.
   I go to the gym every day.

 

1. Sən adətən səhərlər qəhvə içirsən.
   You usually drink coffee in the mornings.

 

1. O hər gün məktəbə gedir.
   He/She goes to school every day.

 

1. Biz tez-tez kinoya gedirik.
   We often go to the cinema.

 

1. Siz nadir hallarda idman edirsiniz.
   You rarely exercise.

 

1. Onlar bəzən axşam yeməyinə çıxırlar.
   They sometimes go out for dinner.

Bu cümlələrdə sadə indiki zamanın vərdişləri və müntəzəm hərəkətləri ifadə etdiyini görürük. Zaman zərfləri (hər gün, adətən, tez-tez, bəzən) hərəkətlərin nə vaxt baş verdiyini göstərir.

2. Ümumi Həqiqətlər və Dəyişməz Faktlar (General Truths and Universal Facts)

Sadə indiki zaman həmçinin ümumi həqiqətləri və dəyişməz faktları ifadə etmək üçün də istifadə olunur. Bu, elmi, təbii və ya ümumi məlum olan faktları göstərir.

Zaman zərfləri:

• Həmişə (always)
• Əbədi olaraq (forever)
• Daima (constantly)

 

İndiki sadə zaman Nümunələr:

 

1. Günəş həmişə şərqdən doğur.
   The sun always rises in the east.

 

1. Su sıfır dərəcədə donur.
   Water freezes at zero degrees.

 

1. Yer kürəsi günəş ətrafında fırlanır.
   The Earth revolves around the sun.

 

1. Dağlar hər zaman sıldırımlı olur.
   Mountains are always steep.

 

1. Bitkilər gün işığı olmadan yaşamır.
   Plants do not survive without sunlight.

 

1. İnsanlar oksigenə ehtiyac duyur.
   Humans need oxygen.

Bu cümlələrdə sadə indiki zaman ümumi həqiqətləri və ya təbiət qanunlarını ifadə etmək üçün istifadə olunur. Hərəkətlərin dəyişməz olduğunu göstərmək üçün "həmişə", "əbədi olaraq" kimi zaman zərfləri işlədilir.

3. Planlaşdırılmış Gələcək Hadisələr (Scheduled Future Events)

Sadə indiki zaman bəzən gələcəkdə planlaşdırılmış hadisələri ifadə etmək üçün də istifadə olunur, xüsusən müəyyən cədvələ əsaslanan hadisələr üçün.

Zaman zərfləri:

• Sabah (tomorrow)
• Növbəti həftə (next week)
• Axşam (tonight)

 

İndiki sadə zaman Nümunələr:

 

1. Avtobus sabah saat 9-da gəlir.
   The bus arrives at 9 o'clock tomorrow.

 

1. Təyyarə sabah saat 8-də uçur.
   The plane departs at 8 AM tomorrow.

 

1. Film bu axşam saat 7-də başlayır.
   The movie starts at 7 PM tonight.

 

1. Təlim sabah bitir.
   The training ends tomorrow.

 

1. Müəllim növbəti dərs sabah keçirir.
   The teacher holds the next class tomorrow.

Bu cümlələrdə gələcəkdə planlaşdırılmış hadisələri ifadə etmək üçün sadə indiki zaman istifadə olunur. "Sabah", "növbəti həftə" kimi zaman zərfləri gələcəkdə baş verəcək hadisələri göstərir.

İndiki sadə zaman İnkar Cümlələr (Negative Sentences)

Sadə indiki zamanda olumsuz cümlələr yaratmaq üçün felin qarşısına "yox" və ya "deyil" sözləri əlavə olunur. İngilis dilində olduğu kimi, olumsuzluq "do not" və "does not" ilə göstərilir.

 

İndiki sadə zaman Nümunələr:

 

1. Mən hər gün kofe içmirəm.
   I do not drink coffee every day.

 

1. Sən idmana getmirsən.
   You do not go to the gym.

 

1. O müntəzəm olaraq kitab oxumur.
   He/She does not read books regularly.

 

1. Biz hər bazar kinoya getmirik.
   We do not go to the cinema every Sunday.

 

1. Siz işdə gecikmirsiniz.
   You do not come late to work.

 

1. Onlar heç vaxt siqaret çəkmir.
   They never smoke.

Bu cümlələrdə "yox" və "deyil" ifadələri vasitəsilə olumsuzluq göstərilir. İngilis dilində "do not" və "does not" vasitəsilə yaradılan olumsuz cümlələr burada "yox" ilə ifadə olunur.

 

İndiki sadə zaman Sual Cümlələri (Interrogative Sentences)

 

Azerbaycan dilində sual cümlələri yaratmaq üçün "mi", "mu", "mü", "mı" şəkilçiləri işlədilir. İngilis dilində isə "do" və "does" köməkçi felləri vasitəsilə sual cümləsi yaradılır.

 

İndiki sadə zaman Nümunələr:

 

1. Sən hər gün məktəbə gedirsənmi?
   Do you go to school every day?

 

1. O adətən səhərlər qəhvə içirmi?
   Does he/she usually drink coffee in the mornings?

 

1. Biz hər həftə idman edirikmi?
   Do we exercise every week?

 

1. Siz tez-tez kinoya gedirsinizmi?
   Do you often go to the cinema?

 

1. Onlar bəzən parka gedirlərmi?
   Do they sometimes go to the park?

Sual cümlələrində "mi" və "mu" şəkilçiləri işlədilərək sual yaradılır. İngilis dilində isə sual cümlələrini "do" və "does" ilə başlayırıq.

6. Vərdişlərə dair cümlələr (Sentences about Habits)

Sadə indiki zaman insanın vərdişlərini ifadə etmək üçün də istifadə olunur. Bu, bir şəxsin davamlı olaraq etdiyi fəaliyyətləri göstərir.

 

İndiki sadə zaman Nümunələr:

 

1. Mən hər səhər qaçıram.
   I run every morning.

 

1. Sən hər həftə kitab oxuyursan.
   You read a book every week.

 

1. O hər axşam televizora baxır.
2. He/She watches TV every evening.

 

1. Biz hər şənbə günü bazara gedirik.
   We go to the market every Saturday.

 

1. Siz adətən hər gün kofe içirsiniz.
   You usually drink coffee every day.

 

1. Onlar həmişə vaxtında gəlir.
   They always arrive on time.

Bu cümlələr insanın vərdişləri haqqında danışmaq üçün sadə indiki zamanda ifadə edilmişdir.

Nəticə

Sadə indiki zamanın istifadəsi çox genişdir. Müntəzəm hərəkətlər, ümumi həqiqətlər, gələcək planlar, olumsuz və sual cümlələri vasitəsilə hər gün baş verən və ya dəyişməz faktlar haqqında danışmaq üçün bu zaman formasından istifadə edilir. Sadə indiki zamanın düzgün istifadəsi dilin təbii axarını təmin edir və gündəlik həyatda geniş istifadə olunur.

 

İndiki sadə zaman daha çoxcümlə nümunələri 

 

·  Azerbaijani: Mən hər səhər joginq edirəm.
English: I jog every morning.

·  Azerbaijani: O, adətən həftə sonu alış-veriş edir.
English: She usually shops on weekends.

·  Azerbaijani: Biz tez-tez dəniz kənarında gəzintiyə çıxırıq.
English: We often go for a walk by the seaside.

·  Azerbaijani: Onlar bəzən dostları ilə bir araya gəlirlər.
English: They sometimes get together with friends.

·  Azerbaijani: O, hər gün işdə çox çalışır.
English: He works hard at work every day.

·  Azerbaijani: Mən hər zaman yeni biliklər öyrənirəm.
English: I always learn new knowledge.

·  Azerbaijani: O, nadir hallarda filmləri izləyir.
English: She rarely watches movies.

·  Azerbaijani: Biz hər həftə bir dəfə konfranslara qatılırıq.
English: We attend conferences once a week.

·  Azerbaijani: Onlar hər gün sahildə yürüyüş edirlər.
English: They walk on the beach every day.

·  Azerbaijani: O, həftə sonları musiqi dinləyir.
English: He listens to music on weekends.

·  Azerbaijani: Mən hər gün 7-də nahar edirəm.
English: I have lunch at 7 o'clock every day.

·  Azerbaijani: O, adətən səhər idman edir.
English: She usually exercises in the morning.

·  Azerbaijani: Biz hər həftə bir dəfə yeni film izləyirik.
English: We watch a new movie once a week.

·  Azerbaijani: Onlar bəzən parka gedirlər.
English: They sometimes go to the park.

·  Azerbaijani: O, hər zaman dostları ilə gülür.
English: He always laughs with his friends.

·  Azerbaijani: Mən hər gün yemək bişirirəm.
English: I cook every day.

·  Azerbaijani: O, həftədə iki dəfə kitab oxuyur.
English: She reads a book twice a week.

·  Azerbaijani: Biz hər zaman müsbət fikirlər paylaşırıq.
English: We always share positive thoughts.

·  Azerbaijani: Onlar hər bazar günü yürüyüş edirlər.
English: They go for a walk every Sunday.

·  Azerbaijani: O, bəzən dostları ilə film izləyir.
English: He sometimes watches movies with friends.

·  Azerbaijani: Mən hər gün kitabxanaya gedirəm.
English: I go to the library every day.

·  Azerbaijani: O, hər zaman yeni şeylər öyrənir.
English: She always learns new things.

·  Azerbaijani: Biz həftədə bir dəfə bilyard oynayırıq.
English: We play billiards once a week.

·  Azerbaijani: Onlar hər gün meyvə yeyirlər.
English: They eat fruit every day.

·  Azerbaijani: O, nadir hallarda sərbəst vaxt keçirir.
English: He rarely has free time.

·  Azerbaijani: Mən hər gün səhər yeməyi yeyirəm.
English: I have breakfast every day.

·  Azerbaijani: O, adətən işdən sonra dostları ilə görüşür.
English: She usually meets friends after work.

·  Azerbaijani: Biz hər ay kinoya gedirik.
English: We go to the cinema every month.

·  Azerbaijani: Onlar bəzən sərgilərə gedirlər.
English: They sometimes go to exhibitions.

·  Azerbaijani: O, hər gecə kitab oxuyur.
English: He reads a book every night.

·  Azerbaijani: Mən hər gün işə velosipedlə gedirəm.
English: I ride my bike to work every day.

·  Azerbaijani: O, nadir hallarda televiziya izləyir.
English: She rarely watches television.

·  Azerbaijani: Biz həftədə bir dəfə yoga edirik.
English: We do yoga once a week.

·  Azerbaijani: Onlar hər gün dənizdə üzürlər.
English: They swim in the sea every day.

·  Azerbaijani: O, hər zaman kitab yazır.
English: He always writes books.

·  Azerbaijani: Mən hər gün xəbərləri oxuyuram.
English: I read the news every day.

·  Azerbaijani: O, həftədə iki dəfə musiqi dinləyir.
English: She listens to music twice a week.

·  Azerbaijani: Biz adətən evdə oluruq.
English: We usually stay at home.

·  Azerbaijani: Onlar hər gecə yatmazdan əvvəl oyun oynayırlar.
English: They play games before going to bed every night.

·  Azerbaijani: O, bəzən günəşdə dincəlir.
English: He sometimes relaxes in the sun.

·  Azerbaijani: Mən hər gün süfrəyə otururam.
English: I sit at the table every day.

·  Azerbaijani: O, hər zaman mənimlə alış-veriş edir.
English: She always shops with me.

·  Azerbaijani: Biz hər həftə parkda gəzintiyə çıxırıq.
English: We go for a walk in the park every week.

·  Azerbaijani: Onlar hər gün işə başlayırlar.
English: They start work every day.

·  Azerbaijani: O, hər zaman dostlarına kömək edir.
English: He always helps his friends.

·  Azerbaijani: Mən nadir hallarda evdə qalıram.
English: I rarely stay at home.

·  Azerbaijani: O, hər gün idman edir.
English: She exercises every day.

·  Azerbaijani: Biz hər ay yeni musiqi dinləyirik.
English: We listen to new music every month.

·  Azerbaijani: Onlar bəzən açıq havada yemək yeyirlər.
English: They sometimes eat outside.

·  Azerbaijani: O, hər zaman yeni yeməklər bişirir.
English: He always cooks new dishes.

·  Azerbaijani: Mən hər gün günəşlə yürüyüş edirəm.
English: I walk in the sun every day.

·  Azerbaijani: O, adətən telefonla danışır.
English: She usually talks on the phone.

·  Azerbaijani: Biz tez-tez bazara gedirik.
English: We often go to the market.

·  Azerbaijani: Onlar hər həftə yeni layihə hazırlayırlar.
English: They prepare a new project every week.

·  Azerbaijani: O, hər gün dincəlir.
English: He rests every day.

·  Azerbaijani: Mən hər gün çiçəkləri sulayıram.
English: I water the flowers every day.

·  Azerbaijani: O, həftədə bir dəfə kitab oxuyur.
English: She reads a book once a week.

·  Azerbaijani: Biz hər zaman yaxşı dostlarıq.
English: We are always good friends.

·  Azerbaijani: Onlar hər gün yeni biliklər öyrənirlər.
English: They learn new knowledge every day.

·  Azerbaijani: O, hər zaman müsbət fikirlər paylaşır.
English: He always shares positive thoughts.

·  Azerbaijani: Mən nadir hallarda sərbəst vaxt keçirirəm.
English: I rarely have free time.

·  Azerbaijani: O, hər gün idman zalına gedir.
English: She goes to the gym every day.

·  Azerbaijani: Biz həftədə bir dəfə kinoya gedirik.
English: We go to the cinema once a week.

·  Azerbaijani: Onlar bəzən tətillərə gedirlər.
English: They sometimes go on vacations.

·  Azerbaijani: O, hər gecə yatmazdan əvvəl kitab oxuyur.
English: He reads a book before going to bed every night.

·  Azerbaijani: Mən hər gün dostlarımla vaxt keçirirəm.
English: I spend time with my friends every day.

·  Azerbaijani: O, adətən səhər yeməyi hazırlayır.
English: She usually prepares breakfast.

·  Azerbaijani: Biz hər ay yeni film izləyirik.
English: We watch a new movie every month.

·  Azerbaijani: Onlar nadir hallarda dənizdə üzürlər.
English: They rarely swim in the sea.

·  Azerbaijani: O, hər zaman səyahət edir.
English: He always travels.

·  Azerbaijani: Mən hər gün səhər idman edirəm.
English: I exercise every morning.

·  Azerbaijani: O, hər həftə yeni yemək resepti öyrənir.
English: She learns a new recipe every week.

·  Azerbaijani: Biz hər gün gözəl şəkillər çəkirik.
English: We take beautiful photos every day.

·  Azerbaijani: Onlar hər zaman yeni biliklər öyrənirlər.
English: They always learn new things.

·  Azerbaijani: O, nadir hallarda çiçək alır.
English: He rarely buys flowers.

·  Azerbaijani: Mən hər gün yeni şeylər öyrənirəm.
English: I learn new things every day.

·  Azerbaijani: O, hər zaman yeni filmləri izləyir.
English: She always watches new movies.

·  Azerbaijani: Biz hər həftə yeni kitablar alırıq.
English: We buy new books every week.

·  Azerbaijani: Onlar hər gün sahildə gəzintiyə çıxırlar.
English: They go for a walk on the beach every day.

·  Azerbaijani: O, bəzən həyətdə oyun oynayır.
English: He sometimes plays games in the yard.

·  Azerbaijani: Mən hər gün kafedə otururam.
English: I sit at the café every day.

·  Azerbaijani: O, adətən kitab oxuyur.
English: She usually reads books.

·  Azerbaijani: Biz hər həftə yeni müğənniləri dinləyirik.
English: We listen to new singers every week.

·  Azerbaijani: Onlar hər gün həyətdə oynayırlar.
English: They play in the yard every day.

·  Azerbaijani: O, hər zaman idman edir.
English: He always exercises.

·  Azerbaijani: Mən hər gün səhər çay içirəm.
English: I drink tea every morning.

·  Azerbaijani: O, həftədə bir dəfə dostları ilə görüşür.
English: She meets friends once a week.

·  Azerbaijani: Biz hər zaman səyahət planlaşdırırıq.
English: We always plan trips.

·  Azerbaijani: Onlar hər gün saat 5-də evdə olurlar.
English: They are home at 5 o'clock every day.

·  Azerbaijani: O, nadir hallarda sərgi ziyarət edir.
English: He rarely visits exhibitions.

·  Azerbaijani: Mən hər gün gül dükanına gedirəm.
English: I go to the flower shop every day.

·  Azerbaijani: O, hər zaman marketdə olur.
English: She is always at the market.

·  Azerbaijani: Biz həftədə bir dəfə kinoya gedirik.
English: We go to the cinema once a week.

·  Azerbaijani: Onlar hər gün yemək hazırlayırlar.
English: They prepare meals every day.

·  Azerbaijani: O, hər zaman yuxuda kitab oxuyur.
English: He reads a book in his sleep.

·  Azerbaijani: Mən hər gün çiçək suvarıram.
English: I water the flowers every day.

·  Azerbaijani: O, həftədə iki dəfə bazara gedir.
English: She goes to the market twice a week.

·  Azerbaijani: Biz hər zaman bir araya gəlirik.
English: We always come together.

·  Azerbaijani: Onlar hər gün yeni layihələr üzərində işləyirlər.
English: They work on new projects every day.

·  Azerbaijani: O, hər zaman müsbət düşünür.
English: He always thinks positively.